У школі, набізӯвно, учили сьте ся таблицю хемічных елементӯв, де на дниськы были найшли, авадь сінтезовали, аж 118 позицій. Подакотрі из них сут стабілні тай найдеме йих всягды у природї, а подакотрі сут нестабілні, по формації зачинавут ся розпадовати на другі, май легкі, елементы.
Но ци так тото направду? Ци ися ціфра є повна?
Обы розуміти за што туй говориме, треба раз дефіновати даякі слова, котрі будеме дораз хосновати: што такоє хемічный елемент (речовина) тай атом?
Хемічна речовина є матерія, зложена из атомӯв єднакого тіпу.
Атом є базова частіця обвыклой матерії, частіця, котру уж хемічныма середками не годен дїлити и котра дефінує властности даного хемічного елементу. Атом є зложеный из атомового ядра обсягуючого протоны и невтроны, тай кӯркы обсягуючу електроны (Вікіпедія).
Значит, кой бисїдуєме за таблицю хемічных алементӯв, та кажеме ож найшли сьме 118 унікалных атомӯв из унікалным атомарным числом. Атомарноє число, в сьому припадови — кӯлкӯсть протонӯв у ядрови того атома.
Но, є така інтересна фіґля, ож сугубо по законам фізикы нич не спират ядро атома выд того, обы, теоретічно, мати бӯлше ги 118 протонӯв.
Выдсі можете уповісти ож тота таблиця елементӯв є «готова» тай «платна» хыба туй, на планети Земля, у руно сих фізичных рамках, які туй сут вытворені. Но в другых містах, из другыма фізичныма подмінками, можеме мати ай «май читаві» атомы.
Фактічно, перестали сьме личити на 118 лиш завто, ож елементы дале не сут стабілні туй на Земли, они проходят процес атомарного розпадованя тай ставут другыма хемічныма елементами. Но, є теоретічно проличено, ож екзістує фізичный простӯр, котрый кличут «островом стабілности», де супер-тяжкі атомы не будут ся нараз розпадовати.
Компютерноє моделованя указало, ож може быти не лишек «островок», ай даже цїлый шор, цїлый «архіпелаґ стабілности», де можут екзістовати супер-тяжкі хемічні елементы. Фунґованя такої теорії пудкрїплят ся «маґічным нумером», котрый є, кидь изкурта, ґеометрічнов моделов, у котрӯв ушыткі елементы ушорявут ся у ідеално стабілну форму.
Формула маґічного нумера доста легко указує нам ож 118 протонӯв у атомови є бізӯвно не границьов періодічної таблици хемічных елементӯв. Айбо, кым май дале йдеме у бока архіпелаґа стабілности, тым май тяжко нам у нюм оперовати звыклыми нам фізічныма законами. Фізика там стає, мож так повісти, доста чудна. Бо на такӯм уровньови уже тяжко говорити за тото ож кӯлко у атомови є протонӯв авадь нейтронӯв, бо тоты атомы не мавут ни первого, ни другого. У контінентови стабілности атомы сут заложены на золлятых уєдно кварках, из котрых бы мали ся изкладовати тоты самі протоны тай невтроны.
Теоретічноє проличованя указує нам, ож атомы у тӯм контінентови стабілности, можут быти натӯлко великанськыми, гикой даяка дзвізда. Тай туй зачинат ся майінтересноє, бо сут дзвізды, котрі мы можеме раховати єдным великым атомом, кидь ся держати сиї теорії.
Кидь уже сьте чули за «невтронову дзвізду», та туй го маєте.
Изкурта, невтронова дзвізда є ядром супер-веліканської дзвізды, котра детоновала, такі дзвізды сут дуже піціцькі, но дуже тяжкі, релатівно до другых, из чого можеме дефіновати ож тото сут єдныма из кым майгустых тїл у космосови (не рахувучи чорні дїры тай подакотрі другі, теоретічно допущені, супермасивні обєкты).
Якраз невтронова дзвізда не заложена из атомӯв, бо кӯрка такої дзвізды є просто товстым папланом из електронӯв, а ядро їв — горяча поливка из кваркӯв, котрі из подмінками Земли бы были просто окремыми протонами тай невтронами.
Из сього видиме, ож, кидь ся додержовати теорії архіпелаґу стабілности, кидь дефіновати атом крӯзі його атомарноє число, та мож ай невтронову дзвізду раховати супер-масівным атомом. Исе потихы дрылят нас (ред.ІнтерФийсы) мало инчако позерати на таблицю елементӯв, тай може пораз побзерати ай за рамкы їв.
Авторськый текст ІнтерФийсы.
