Зазвідали ня исе на днях колеґове на роботї — накӯлко великый наш світ? Туй кажеме не за планету, не за нашу дзвіздову сістему, ай целком за гет ушытко што туй є, цїлый універзум. Найти сесю цифру не тякжо - забиваєте у ґуґел сисю звіданку, а тот вам уповість, ож "видимый універзум" є сферов діаметром дас 92 міліарда світловых рокӯв. Айбо выдкі ся бере така ціфра? Як тото можеме знати? Ипен за исе днись поговориме.
У рокови 2013 Европейська Космічна Аґенція Планка опубликовала свої кым май точні (на сись час) карты майстарого світла в універзумі. Тота карта каже нам, ож всесвітови приближно 13.8 міліардӯв рокӯв (сеся цифра пудтвердила ся ай другыми калкулаціями). Основов того были штудії мікрогабового фона в космосови.
У сись момент перебив ня мӯй колеґа, тай доста лоґічно ся зазвідав:
Чекай, чекай, туй дашто не парує. Кажеме ож сесї калкулації сут провірені, тай світови направду 13.8 міліардӯв рокӯв, так?
Тоды робиме лоґічный высновок у голові: кидь 13.8 міліардӯв годӯв назад світ ся розпук из єдної точкы тай зачав ся розширяти, значит у нас было лиш сӯлко часу обы ся розшырити в усї бокы нараз, сферично. Даже кидь представиме си ож ушытка матерія летїла из скоростьов світла у каждого бока усьый сись час, та розлетїла бы ся лиш на 13.8 мілардӯв світловых рокӯв у каждого бока. А значит, універзум мав бы быти лишек єдных 27-28 міліардӯв світловых годӯв. Выдкі тоды узяла ся цифра 92 міліарда світловых годӯв на зачатку? В сьому ниє лоґікы.
Исе направду дуже лоґічноє звіданя. Согласно из спеціалнов теорійов удносности Ейншейта, нич не може кывати ся скорше скорости світла. А значит ушытка матерія не могла летїти скорше. Та як тоды дзвізды тай ґалактикы дӯстали ся так далеко, кидь мали лишек 13.8 міліардӯв годӯв на сесе? Туй уже простой людськой лоґікы стає даяк помало, обы легко на исе выдповісти.
Треба дашто уточнити - сфера из 28 мілардӯв світовых рокӯв тото лиш "обзераный універзум", значит тото, што мы гіпотетично можеме видїти. Тото область, выдкі світло могло до нас долетїти за сись час. Но ци значит исе ож там дале нич ниє?
У лоґічных роздумованьох высше не было справно трактовано фурташньоє розшыреня усесвіта. Треба розуміти процес інфлації (розшыреня), котра настала нараз по тому як ся розпук світ. Процес інфлації часово-просторового контінуума мӯг быти май шіковным выд скорости світла, согласно из днишньыма моделами. За період часу в 10^-34 секунды сфера світа розшырила ся удвычі, тай сяк 90 раз за шором, за сись куртый час.
Согласно из послїдньыма моделами, кидь інфлація універзума была єднако актівна у вшыткі бокы из самого початку, та фізична точка формованя світа є аж за 46 міліардӯв світловых рокӯв выд нас. Што в резултатови дає нам сферу у 92 міліарда світловых рокӯв.
Май простыми словами: скорӯсть світла побороти нитко не може, но мы забываєме, ож обєкт, котрый на нас засвітив, не стойит на містови, ай тоже летит выд нас гет.
Представте си, ож є точка (а) у просторови, (на образчикови высше) де дзвізда выпустила у нашого бока світло. Тото світло буде летїти 13.8 міліардӯв рокӯв у нашого бока. Коли світло долетит до нас (б), та дзвізда, што тото світло выпустила, вже не буде у тӯв самӯв точци (а), бо она тоже усї сесї 13.8 міліардӯв рокӯв летїла выд нас далеко. Значит, станом на днись, кой світло долетїло до нас, в реалности тота дзвізда є за 28 міліардӯв рокӯв выд нас (13.8+13.8). Сяк? Не сяк, бо мы тоже не стояли на містови, ай тоже выддаляли ся выд тої дзвізды. Значит, максимална цифра помежи двома май далекыма точками вже буде 28+28 міліардӯв рокӯв лиш межи двома точками.
Выдсї буде лоґічно подумати ож всесвіт у єдного бока буде 54 міліарды рокӯв тай 54 міліарды рокӯв у другого = 108, сяк? Бӯлш реална цифра є менша, 92 міліарды годӯв, главноє спозад того, ож розшыреня усесвіта из часом ся зпомалило.
Вертавучи ся до того, што звідав мене колеґа на зачаткови — його высновкы были дуже лоґічні, но лишек в припадови статічного світа, де ся нич не кыват. А реаліта є така, што всесвіт ся розшырят у шыткі бокы нараз. Мы тоже не стойиме на містови, не єсьме центром світа.
Замісто епілоґа хоче ся повісти, ож чекат нас повно інтересного у будучности, сись світ має щи повно нерозгаданых таємств, котрі нас чекавут. Из каждым новым роком до нас буде долїтати світло выд обєктӯв, які не были в досяжности сперед сим.
Но не каждый из нас до того дожиє, не каждый ся дочекат. Дниська ужек 2 тыждні як Російська Федерація атакує нашу державу, Украйину, убиват мирных людий, по свинськы лїзе в чужый город. Дуже ся надїме ож дожиєме до часу, кой такі дрӯбні люди, ги Путін, не будут нам бӯлшек мішати учити ся тай изглядовати таємства сього світа.
Авторськый текст Інтерфийсы.
Выхосновані жерела: britannica.com, space.com
