Поникайте на образчик пониже, тай подумайте: ци йсе ралістичный образ того як выпозіровав величный тіраносавр, ци скорше блїда фантазія? Давайте розникаєме исе май детайлно.
Зачинавучи из кӯнця 19. стороча, продовжуючи первов половков 20. стороча, мы видиме вшелиякі тогочасні медіа наповнені ілустраціями давноживучых ящӯрко-подобных ґіґантӯв, велиіканӯв — діносаврӯв. Тоту добу мож было назвати «золотов еров» палеонтолоґії, тай, не будеме кривити душов, фалсифікації, што была прямым резултатом первого.
Тогды наука за давню історію, за орґанізмы што вже не жиют из нами, палеотолоґія, лиш зачинала свӯй живӯт, робила перві крокы, тай, понятноє дїло, часто ся шпотала тай падала. Много найденых в тот час скелетӯв, як указали подалші аналізы через декады, были хыбно изкладені из кӯсток дакӯлкох другых видӯв орґанізмӯв, а попадали ся даже дуже насміло учинені фалешні «находкы». Тото быв авантюрный час, тай было читаво люди, котрі хотїли учинити си славу май легкым путьом.
Но днишня публікація говорит, на благо, лишек за доказані находкы, тай аналізы, учинені з того вшыткого. Дниська поговориме за реконштрукцію того, як мали бы вызирати давножиючі монстрозні виды, котрых кличеме «діносавры». Дїла днишнього текста будеме дїлити стил реконштрукції на 4 базові періоды.
1. «Страшна ящерка»
Кидь выдверечи май давні часы, кой найденый череп даякого діносавра скорше брав ся ги доказ єствованя драконӯв, та можеме зачати из 19. стороча, коли на сих живых орґанізмӯв зачали никати бӯлше науково ги міфолоґічно. Сам термін «діносавр» є изкапчаный из двох давньоґрецькых слӯв δεινός (deinos) тай σαῦρος (sauros), што означавут «страшный» тай «ящерка» респектівно. Сись термін быв вытвореный Річардом Овеном у 1841. рокови. Исе много нам говорит за тото, як у тот час представляли собі діносаврӯв люди, які находили тоты веліканські скелеты у земли. Тай, направду, хоть дниська тото може вызирати сміхотворно, айбо мавучи тоталну «чорну дїру» там де бы мали быти палеонтолоґічні навыкы, люди изкапчовали находкы из тым, на што они были май похожі, што не чудно.
Лоґічно из сього выплывало, ож ай ілустрації діносаврӯв были дуже «ящеркоподобні». Йих мальовали из хвостами, што ся тягли по земли, дакотрі были прямоходячыми, зубы стырчали вон (ид сьому ся май потому вернеме). Но туй ниє нич чудного, ануж попробуйте вы намальовати даяку звірьку, яку сьте ниґда не видїли, яку не мож наґуґловати, из якої вам дали лишек третю частину скелета. Ясноє дїло ож выйде доста далеко выд реалности. Но ипен туй зачинат ся наука за реалістічну візуалну реконштрукцію, ипен туй тоты авторы кресьб шпотали ся посперед нами, обы сьме знали де вже не варта ступати.
2. «Ящерка, но май шіковна»
Зачаток тай середина 20. стороча дали дуже важні прорывы у палеонтолоґії (тай у другых науках тоже), спозад чого переродив ся ай приступ ид реконштрукціям діносаврӯв. Выдвергли ся теорії близости йих ид ящеркам, хоть ай дале кликали йих «саврами», моделі давньых ґіґантӯв перестали тьогати хвӯст по земли, тай стали многым май дінамічныма. Сподвигло ид сьому пару важных факторӯв, спомежи котрыма наша редакція выділит далші два:
- Палеонтолоґы навчили ся многым лїпше розуміти живу масу (кожа, мнясо, жилы) тодышньых діносаврӯв. Хоть плоть йихня не закамнянїла, ги тото ся стало из кӯсками, но тото не значит ож пропала без слїда. На кӯстках мож найти міста, де ся крїпили жилы ид мнясови. Порунювучи тоты слїды из аналоґічными у днишньых животинок, можеме приблизно си представити як вызирала мнясова маса у тогдышньых ґіґантӯв, кӯлко ї было трїбно обы сись скелет ся кывав тай жив. Спозад чого мусиме покласти у деревище старый образ помалого ай лїнивого ящера, що тягне хвӯст по земли. Было ясно, ги білый динь, ож сесї монстры валовшні были не лишстояти руно айбо ай шіковно бігти.
- Ґенетічна близӯсть діносаврӯв ид днишньым видам: потятам тай крокодилам. Як указує аналіза будовы скелетӯв, можеме повісти, ож потята є самыми близкыми родічами діносаврӯв, кидь не йих прямыми потомками, но тото вже є свада не ґенетічна, ай скорше таксономічна, бо мож довго танцьовати попиля того ож де ся кӯнчавут діносавры тай зачинавут потята. Смысел туй скорше в тому, ож, никавучи на самых близкых родичӯв тодышньых «саврӯв», мы видиме лишек актівных, шіковных, дуже дінамічных представникӯв выд малого до велика. Даже кым май великі потята убставут ся дуже рїзкыма тай скорыма не позиравучи на свою масу тай розміры. Завто, лоґічно буде подумати, ож ай тодышні діносавры бӯлше бігали, гикой цабали. Сесе пудветрджувут ай многі далші находкы.
Наєдно ид проґресом у другых областях наукы, мы міняєме свӯй образ за ґіґантӯв доісторічної добы. Но тот образ ще не є фіналным.
3. «Уже не ящерка, ай потя»
Направду леґендарнов находков можеме раховати скелет вида Archaeopteryx, котрый найшли щи у 1861. рокови, де можеме ясно видїти слїды піря. У науковых кругах щи довго были свады за тото ож як треба бы было трактовати сякый факт. Ци было піря у всьых діносаврӯв? Ци значит ож йих візуалный образ быв гет не добрым сись усьый час? Кониць 20. стороча тай зачаток 21. дали, направду, дуже много доказӯв того, ож піря было, кидь не у каждого, та у бӯлшої части діносаврӯв точно. Зачатком 2000. рокӯв уже не никому не было чудным, ож ипен діносавр быв первов звірьков, котра ся навчила лїтати не на нятгнутӯв кожи, ай на пірьови. Бӯлше того, даже діносавры ґрупы Raptor, котрых можеме спознати из популарного кіна «Парк Юрського періода», скорше всього, вызирали домак не так, ги тямиме си йих из філма.
Дале, ги ся каже, ушыткі просто зойшли из розума. Ідея, ож многым бӯлше діносаврӯв мали піря, дӯйша ид своюй «крітічнӯй масі» на зачаткови 2010. рокӯв, тай пірьом «убросли» почти ушыткі, на кого йих мож было прилїпити. Не убыйшло сесе ай нашого днишнього «героя» — Тіраносавра. Зачали ся шырити образчикы ґрафічных варіантӯв из пірьом, де вӯн быв покрытый авадь целком, авадь дись дарабчиками.
Правда в тот самый час маєме читаво припадӯв, коли усокочені останкы діносавра давали нам много догадок, ож, скорше всього, кожа у нього была бӯлше похожа на крокодилячу, авадь на частины потячої кожі (ги лабы у курицї). Туй варта спомнити ай стеґосавра, чиї наросты на плечох бізӯвно не вызиравут ги піря, тай анкілосавра, котрый мав цїлый «панцирь» из затвердїлых кӯстковых наростӯв на кожи, што подабало дачим середньым помежи кожов крокодила тай панцирьом черепахы.
4. «Уже не потя, зась ящерка»
Коли «гайп» малинько спав, люди яли ся за ревізію того, ци направду тӯлко повно діносаврӯв мали піря? Што ся кыват конкретно тіраносавра, та в послїднї декады было найдено немало выдбиткӯв кожі родины тіраносавровых, май конкретно: найшли были выдбиток кожі из морды, дараб из шиї, из хвоста тай из черева. Ани єден из тых выдбиткӯв не мав слїдӯв піря, они скорше подабали на кожу крокодила. Хоть каждый из тых выдбиткӯв быв из даякого окремого пудвида тіраносавровых, но они сут помежи собов біолоґічно доста близкі обы припустити, ож кидь у дакотрых из них не было піря на хвостови, та скорше всього не было у всьых.
Щи єден фактор, котрый указує нам на безпірянӯсть сього ґіґанта — тото, якый вӯн є великый. Ипер розмір туйкы є майважным фактором. У послїдню добу палеонтолоґы кажут ож дуже великі діносавры, хоть історично мали піря, айбо страчовали го кой вырастали доста великыма. Пудтверджіня сьому видиме ай у модерному світови, де слоны, носорогы, тай гіпопотамы не мавут скоро ани слїда свого серстяного покрова, кидь не раховати тоты припады, коли йих ид тому тручав температурный режім (мамонты тай снїгові носорогы мали читаву серсть)
Можеме припустити, ож родина тіраносавровых мала піря, кой они щи были дуже малыма, айбо стратили йих по даякому конкретному розмірови, як ставали кым май великыми. Главноє спозад того, ож піря изтратило свою термореґулаційну тай камофлажну функцію. Кидь у доростлых тіраносаврӯв ай было піря, та хыба у молодых особин, тай тото скорше ги рудімент.
Попиля піря, быв щи єден момент, круг котрого ся вели дебаты: ци стырчали у тіраносавра зубы вон, гикой у крокодила, авадь ци были изпрятані удну ги в іґуаны?
Ануж побзераєме на арґументы за тото, же тіраносавр мав зубы вон: убодвоє из дниська жиючых родичӯв не мавут губ, тото сут ай потята, ай крокодиловы, туй видиме даяку тенденцію. Но на сюм, кидь на правду, кониць. Тай убадва сесї арґументы не выдержувут крітіку. Май конкретно:
- Тот факт, ож потята не мавут губ, не може быти доказом того же тіраносавр не мав губ, бо потята выробили си дзьобак, што є домак другов формов ротового апарата. Тоты діносавры, што мали дзьобак — тоже были без губ, но сесе не є арґументом про вшыткых.
- Родина крокоділовых не має губ, мавут зубы вон. Запервоє, бо можут. Ушыткі крокоділовы ведут доманантно акватічный живӯт, йих зубы сут бӯлше у водї ги на воздухови, та не мавут проблем из гідраційов. Родина тіраносавровых, ги знаєме, была сухопутным видом, тай зубам бы тото дуже шкодило, кобы не были дачим закрыті. Туй тоже можеме поникати як вызиравут ушыткі сухопутні ящеркы, вараны, гыды. Не никавучи на пораз ґіґантські розміры зубӯв, они ушыткі файно изпрятані.
У придачу ид сьому, в доказ «губної» гіпотезы мож привести даже саму структуру черепа тіраносавра. На образчикови нижче видиме кылаво возначені слїды выд кровляных структур, котрых на крайчикови рота было многым бӯлше, гикой инде. Из сього припускаєме, ож попиля зубӯв было много масивної мняткої плоти, котра ся тов кровльов живила. Тай были тото, скорше всього, губы.
Выслїдкы
Уважувучи ушытко наведеноє высше, можеме уповісти ож, тіраносавры, скорше всього, не мали піря, айбо мали губы, не тьогали хвӯст по земли, но знали пораз бігати. Из сього всього, можеме уповісти ож кым май первый образчик сиї публикації указовав нам доста реалістичну, научно арґументовану реконштрукцію його вида. Подакому може быти смутно, ож тіраносавр не мав пірячка, податко уповість ож наука ачий сама ся не розуміє ож тко як вызирав кидь сяк часто переонажувут ушытко. Но тото є якраз нарубы — факт того, ож мы міняєме нашоє представліня за тото, як выпозіровали діносавры, никавучи на новонайдені факты тай выслїдкы, указує нам ож наука фунґує. Зналӯсть выдверечи неактуалні образы спозад нової інформації, яка тоты образы діскредітує якраз є науков.
Презентуєме вам актуалный образ тіраносавра:
Авторськый текст InterФийсы.
